Elk handboek bestaat steeds uit dezelfde thematische opbouw. Dit zijn 5 thema's die telkens zijn opgebouwd rond een begrip. Op die manier wordt het duidelijk hoe de betekenis van die 5 begrippen in de loop der tijden is veranderd.

Volk en natie

Kan het 19e-eeuwse concept van natiestaat ook soelaas bieden in de 20e eeuw? Het wordt moeilijk om tegemoet te komen aan de nationale gevoelens van alle volkeren ...

Na 1945 kon niet elke gemeenschap met een gemeenschappelijke taal, verleden, religie of cultuur een staat zijn. De natiestaat kreeg concurrentie van andere gehelen, zoals gewesten of de Verenigde Naties. Een tweede fenomeen was de migratie.

Individu

In de 19e eeuw treedt het individu op de voorgrond en wordt hij het uitgangspunt van het burgerlijk denken. Na de Eerste Wereldoorlog lijkt het individu op te gaan in de massa.

Na 1945 zetten jongeren zich af tegen de oude patronen. Het was hoog tijd voor de bevrijding van het individu op zoek naar authenticiteit: politiek, religieus maar ook seksueel en professioneel.

Arbeid

De burgerij in de 19e eeuw vindt dat mensen beter worden door te werken. Maar de vrije markt van de 19e eeuw wordt gereguleerd. Overheden besluiten in te grijpen in de economie.

Met de welvaartsstaat en de snelle economische groei hoopten de westerse landen na 1945 ook de rest van de wereld te overtuigen van de weldaden van het kapitalisme.

Natuur

Tijdens de 19e eeuw wordt het duidelijk dat er grenzen zijn aan de beheersing van de natuur door de mens. Na de Eerste Wereldoorlog beseft men dat de natuur wordt bedreigd. De oorlog heeft veel vernietigd.

Met wetenschap en techniek kon de mens zijn natuurlijke omgeving én zijn eigen lichaam na 1945 omvormen naar zijn inzicht. Maar milieurampen, schaarste aan grondstoffen en de dreiging van een atoomoorlog stimuleerden een ecologisch bewustzijn.

Oorlog

In de 19e eeuw worden de oorlogen steeds verwoestender. De Tweede Wereldoorlog getuigt van de grootschalige en ontmenselijkende Duits uitroeiingspolitiek

Ondanks het grote verlangen naar vrede na 1945 - en de stichting van de Verenigde Naties - leek de realisatie ervan moeilijk. De wereld raakte verdeeld in 3 kampen: een kapitalistische, communistische en een 'derde', neutrale wereld. Ook de dekolonisatie verliep niet probleemloos.